โรคเอสแอลอี ย่อมาจากศัพท์ภาษาอังกฤษว่า Systemic Lupus Erythematosus หรือเรียกสั้นๆ ว่า ลูปัส (Lupus) ส่วนชื่อภาษาไทยนั้น หมอมักจะบอกผู้ป่วยให้เข้าใจง่ายๆ ว่า “โรคแพ้ภูมิตนเอง” เนื่องจากกลไกการเกิดโรคเกิดจากภูมิคุ้มกันของร่างกายเรามาทำลายตัวเราเอง
โรคเอสแอลอี เป็นโรคเรื้อรังแต่รักษาได้ เป็นโรคที่มีอาการหลากหลาย สามารถเกิดความผิดปกติได้ทุกระบบ ทุกอวัยวะในร่างกายตั้งแต่ศีรษะจรดปลายเท้า อีกทั้งยังมีความหลากหลายของความรุนแรงของโรคผู้ป่วยแต่ละราย อาจมีความรุนแรงของโรคแตกต่างกันมาก แม้กระทั่งในผู้ป่วยรายเดียวกันก็มีความหลากหลายของอาการและความรุนแรง ส่วนการดำเนินโรคมีระยะโรคกำเริบและมีระยะโรคสงบ การกำเริบของโรคแต่ละครั้งอาจมีอาการและความรุนแรงแตกต่างกัน เป้าหมายของการรักษาโรคเอสแอลอีคือ ทำให้ผู้ป่วยอยู่ในภาวะโรคสงบให้นานที่สุดโดยที่ใช้ยาน้อยที่สุด
โรคเอสแอลอี หรือโรคแพ้ภูมิตนเอง เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันทำงานมากเกินไป ส่งผลให้มีการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้ทำลายร่างกายตัวเอง เปรียบเสมือนทหารทำการก่อกบฏ ส่วนโรคภูมิแพ้นั้นเกิดจากมีการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้ทำลายสิ่งแปลกปลอมที่ไม่เป็นอันตราย เปรียบเสมือนทหารทำงานเกินหน้าที่แทนที่จะต่อต้านศัตรูเท่านั้นยังไปทำลายเพื่อนบ้านที่ดี เช่น การกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันต่ออาหารจำพวกไข่ นม อาหารทะเล ทำให้เกิดอาการแพ้อาหาร หรือการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันต่ออากาศ จำพวกไรฝุ่น แมลงสาป เกสรต่างๆ ทำให้เกิดอาการแพ้อากาศ เป็นต้น
ทั้งสองโรคเหมือนกันคือต่างก็เป็นโรคที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันทำงานมากเกินไปต่างกันคือ โรคภูมิแพ้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานมากเกินต่อสิ่งแปลกปลอมที่ไม่อันตราย ทำให้เราเกิดอาการแพ้สารเหล่านั้น ส่วนโรคแพ้ภูมิระบบภูมิคุ้มกันทำงานเกินต่อร่างกายตนเอง จึงมีอาการอักเสบของอวัยวะต่างๆ ภายในตัว
หลายๆ คนอาจสงสัยว่าโรคแพ้ภูมิหมายถึงโรคเอสแอลอีเพียงโรคเดียวใช่หรือไม่ คำตอบคือ ไม่ใช่ เพราะมีโรคหลายชนิดที่กลไกลการเกิดโรคเกิดจากการแพ้ภูมิตนเอง แต่เรามักไม่รู้ว่าโรคเหล่านั้นก็คือโรคแพ้ภูมิเหมือนกัน เนื่องจากมีหลายโรคที่เป็นโรคแพ้ภูมิจึงควรเรียกว่ากลุ่มโรคแพ้ภูมิจึงเหมาะสม ซึ่งสามารถแบ่งเป็น 2 กลุ่มย่อยได้แก่
- โรคแพ้ภูมิที่มีอาการแสดงเฉพาะอวัยวะใดอวัยวะหนึ่งเท่านั้น เช่น ผิวหนัง ตับ ต่อมธัยรอยด์ ระบบประสาท ยกตัวอย่างเช่น โรคเบาหวานชนิดที่ 1 เกิดจากมีการสร้างแอนติบอดี้ต่อเซลล์ที่สร้างอินซูลิน ทำให้ร่างกายเกิดการขาดอินซูลิน จึงเกิดโรคเบาหวานตามมา ซึ่งจะมีอาการเฉพาะอวัยวะนั้นๆ เท่านั้น ไม่มีอาการผิดปกติของอวัยวะอื่น
- โรคแพ้ภูมิที่มีอาการแสดงทั่วร่างกาย คือโรคแพ้ภูมิที่มีอาการแสดงในหลายอวัยวะในร่างกาย โรคเด่นก็คือโรคเอสแอลอีนั่นเอง นอกจากนี้ยังมีโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคหนังแข็ง โรคเส้นเลือดอักเสบ เป็นต้น
นอกจากนี้ บางครั้งผู้อ่านอาจจะเคยได้ยินชื่อโรคอีกชื่อหนึ่งคือ กลุ่มโรคเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective tissue disease) ซึ่งกลไกการเกิดโรคเกิดจากแพ้ภูมิตนเองและโรคในกลุ่มนี้ก็เป็นโรคเดียวกับโรคแพ้ภูมิตนเองที่มีอาการแสดงทั่วร่างกาย คราวถัดไปจะนำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกลุ่มโรคเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
ขอบคุณข้อมูลจาก พญ.พิณทิพย์ งามจรรยาภรณ์
ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
หรือสั่งซื้อสินค้าได้ที่ โทร. 082 959 2695
Line ID : @bim100apco
